Kryszpinowa z Brzostowskich Rachela (zm. po 1712), wojewodzina witebska. Córka Jana Władysława Brzostowskiego (zob.), i Konstancji Mleczko, starościanki żmudzkiej. W r. 1692 poślubiła Andrzeja Kazimierza Kryszpina (zob.), od r. 1695 wojewodę witebskiego, jednego z przywódców stronnictwa dworskiego na Litwie. Do stronnictwa tego należał również stryj K-ej, Konstanty Kazimierz Brzostowski, biskup wileński. W ostatnich latach panowania Jana III należała wraz z mężem do stronnictwa francuskiego i w styczniu 1695 r. porozumiewała się z posłem francuskim za pośrednictwem dworzanina królewskiego Kochanowicza. Brała pieniądze od posła francuskiego za popieranie interesów francuskich w Polsce.
W r. 1704 K. utraciła męża, lecz odgrywała nadal dużą rolę polityczną. Anonimowa «kroniczka litewska», powstała w otoczeniu hetmana Michała Wiśniowieckiego, charakteryzuje ją jako «damę wielkiego rozumu, ale i niemniejszej fakcji». W l. 1706–8 przebywała w Tylży w Prusach, odwiedzała jednak, po pogodzeniu się Kryszpinów ze stronnictwem Leszczyńskiego, Wilno i Sapiehów w Kosowie. Opiekowała się córkami Marcina Kryszpina, kasztelana trockiego (zob.), a po bitwie pod Połtawą i udaniu się obu synów Marcina: Jerzego Hieronima (zob.) i Kazimierza (zob.), na emigrację była łącznikiem między nimi i krajem. W r. 1712 wydała jedyną córkę Konstancję, dziedziczkę dóbr Raudań, za Kazimierza Krzysztofa Pakosza, starostę rzeczyckiego i chorążego nadwornego lit. Utrzymywała wraz z córką Konstancją Pakoszową bliskie kontakty z Załuskimi.
Boniecki; Żychliński, III 17; – Bartoszewicz J., w: Księga świata, W. 1856 s. 267; Feldman J., Polska w dobie wojny północnej (1704–1709), Kr. 1925, s. 248–9; – Zawisza K., Pamiętniki, Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1862 s. 125–30, 139, 141; – AGAD; Zbiór z Muz. Narod. poz. 279.
Tadeusz Wasilewski